Migracje i kryzys uchodźczy – najnowsze wiadomości

Zgodnie z danymi Komisji Europejskiej z 14. sprawozdania w sprawie relokacji wewnątrz UE osób ubiegających się o azyl i przesiedlania uchodźców spoza UE, czerwiec był rekordowym miesiącem pod względem poziomu relokacji (ponad 2 tys. osób relokowano z Grecji i prawie 1 tys. osób z Włoch). Oznacz to więc, że relokacja wszystkich kwalifikujących się osób przed wrześniem jest wykonalna. Komisja stwierdza jednak, że konieczne są dalsze wysiłki w celu przyspieszenia transferów z Włoch, zwłaszcza w związku z obecną sytuację w środkowej części Morza Śródziemnego.

Tempo relokacji w ostatnich miesiącach nadal wzrasta, a od listopada 2016 r. do czerwca 2017 r. (kiedy to odnotowano nowy miesięczny rekord ponad 3 tys. transferów) przeprowadzano transfery ponad 1 tys. osób miesięcznie. Według stanu na dzień 24 lipca łącznie relokowano 24676 osób (16 803 z Grecji i 7 873 z Włoch). Konieczne są dalsze nieprzerwane wysiłki, gdyż obecnie około 4 800 kandydatów oczekuje na relokację z Grecji – przy czym liczba ta przypuszczalnie ulegnie zwiększeniu do 6 800 osób – a kolejni uprawnieni kandydaci nadal przybywają do Włoch. Szereg państw członkowskich prawie w całości wywiązało się już ze swoich obowiązków w zakresie relokacji: Malta, Łotwa, a także Norwegia – państwo stowarzyszone w ramach Schengen, które dobrowolnie uczestniczy w tym programie – dokonały już pełnej relokacji przydzielonych im osób przebywających w Grecji, a Szwecja, która rozpoczęła relokację dopiero w czerwcu, dokonała relokacji prawie 60% przydzielonych jej osób. Ponadto Komisja z zadowoleniem przyjmuje niedawno ogłoszone przez Hiszpanię zwiększenie miesięcznych zobowiązań tego kraju oraz zapowiedziane przez Niemcy przyspieszenie tempa transferów.

Sprawnie postępują przesiedlenia – przeprowadzono już ponad trzy czwarte (17 179) z 22 504 przesiedleń uzgodnionych w lipcu 2015 r. Szereg państw członkowskich o wysokich przydziałach wypełniło już swoje zobowiązania w zakresie przesiedleń wynikające z konkluzji z lipca 2015 r. lub jest bardzo blisko tego celu, a większość wysiłków koncentruje się obecnie na przesiedleniach na podstawie oświadczenia UE-Turcja. Niemniej jednak wysiłki w zakresie przesiedleń na podstawie tego oświadczenia są niejednolite, gdyż w szeregu państw członkowskich nie przesiedlono jeszcze choćby jednej osoby.

Przesiedlenia z Turcji nadal stale rosną. Od 14 czerwca kolejne 1 552 syryjskich uchodźców zostało przesiedlonych z Turcji do państw członkowskich UE. Całkowita liczba przesiedleń na podstawie wspomnianego oświadczenia wynosi obecnie 7 806. Jednocześnie postępują negocjacje między państwami uczestniczącymi a Turcją w sprawie standardowych procedur operacyjnych w ramach programu dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych, a celem jest jak najszybsze ich uzgodnienie.

Postępowanie wobec państw uchylających się od realizacji zobowiązań

Komisja Europejska podjęła kolejny postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wobec Polski, Czech i Węgier. Komisja Europejska wysłała tzw. uzasadnione opinie do Polski, Czech i Węgier. To dlatego, że te kraje nie wywiązują się ze spoczywających na nich obowiązkach związanych z relokacją uchodźców.

Choć Komisja wielokrotnie wzywała te kraje do działania, a w zeszłym miesiącu wszczęła wobec nich postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, Polska, Czechy i Węgry nadal nie wywiązały się ze swoich obowiązków prawnych. Wykazały też brak poszanowania dla swoich zobowiązań wobec Grecji, Włoch i innych państw członkowskich UE.

15 czerwca 2017 r. Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego i wysłała wezwania do usunięcia uchybienia do Polski, Czech i Węgier. Udzielone przez te państwa członkowskie odpowiedzi nie zostały uznane za zadowalające, ponieważ żadna z nich nie zawierała informacji o tym, że rozpoczną one szybko relokację na swoje terytorium. Żaden z przedstawionych argumentów – niezależnie od tego, czy chodzi o toczącą się przed Trybunałem sprawę przeciwko Radzie (co nie wywołuje skutku zawieszającego), czy o inne formy pomocy udzielanej przez te kraje w geście solidarności z potrzebującymi, czy też trudności w przeprowadzaniu kontroli bezpieczeństwa – nie usprawiedliwia faktu, że kraje te nie wypełniły obowiązku polegającego na złożeniu zobowiązań co do liczby miejsc dostępnych na potrzeby relokacji. Komisja postanowiła zatem przejść do kolejnego etapu postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Decyzjami Rady nałożono na państwa członkowskie obowiązek zgłaszania co trzy miesiące liczby dostępnych miejsc do celów relokacji, co ma zagwarantować odpowiednie tempo i uporządkowany przebieg procedury. Węgry nie podjęły żadnych działań od momentu rozpoczęcia programu relokacji, natomiast Polska nie dokonała żadnej relokacji ani nie zadeklarowała miejsc od grudnia 2015 r. Czechy nie dokonały żadnej relokacji od sierpnia 2016 r. i od ponad roku nie złożyły żadnych nowych deklaracji.

Uzasadniona opinia stanowi drugi etap postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego i obejmuje oficjalne wezwanie do zapewnienia zgodności z unijnymi przepisami. Jest ona skierowanym do państw członkowskich wezwaniem do poinformowania Komisji o działaniach podjętych w celu zapewnienia zgodności z prawem w określonym terminie. Z uwagi na to, że decyzje Rady w sprawie relokacji zostały przyjęte w odpowiedzi na sytuację nadzwyczajną, i w związku z tym, że te trzy kraje były wielokrotnie wzywane do skorygowania sytuacji, władze Polski, Czech i Węgier mają teraz miesiąc na udzielenie odpowiedzi na uzasadnioną opinię (zamiast zwyczajowego terminu dwumiesięcznego). W przypadku braku odpowiedzi lub jeżeli uwagi przedstawione w odpowiedzi nie będą satysfakcjonujące, Komisja może postanowić o przejściu do kolejnego etapu postępowania, który polega na skierowaniu sprawy do Trybunału Sprawiedliwości UE.

27 lipca Komisja zapowiedziała nową serię projektów wsparcia dla uchodźców w Grecji na kwotę 209 mln euro. Program „Wsparcie w sytuacjach nadzwyczajnych na rzecz integracji i zakwaterowania” (program ESTIA) ma pomóc uchodźcom i ich rodzinom w opłaceniu zakwaterowania w miastach oraz zapewnić im środki na życie. W porównaniu z poprzednimi projektami humanitarnymi cel pomocy zatem zmienił się – wcześniej było to przede wszystkim zapewnienie miejsca w obozach dla uchodźców i dostarczanie artykułów pierwszej potrzeby.

Wynajem lokali dla 30 tys. osób

Projekt o wartości 93,5 mln euro współrealizowany z Wysokim Komisarzem OZN ds. Uchodźców w ramach programu ESTIA umożliwia wynajem lokali na dużą skalę (22 tys. miejsc zakwaterowania), aby tym samym poprawić warunki życia uchodźców. W ramach projektu do końca 2017 r. liczba uchodźców mieszkających w wynajmowanych mieszkaniach w Grecji wzrośnie do 30 tys. osób. Około 2 tys. spośród miejsc zakwaterowania będzie się znajdować na greckich wyspach, ale zdecydowana większość wynajmowana będzie w miastach kontynentalnej Grecji. Lokalni właściciele tych mieszkań będą za ich wynajem otrzymywać stały, stabilny dochód. Współrealizatorami projektu jest także formalnie szereg gmin w Grecji.

Środki na życie dla uchodźców

Kolejny projekt realizowany we współpracy z UNHCR i w ramach programu ESTIA, na kwotę 57,6 mln euro, umożliwi stworzenie podstawowej siatki bezpieczeństwa socjalnego dla wszystkich uchodźców i osób ubiegających się o azyl w Grecji, dzięki której będą oni co miesiąc otrzymywali określone środki pieniężne za pośrednictwem specjalnej karty. Umożliwi to uchodźcom zaspokojenie podstawowych potrzeb w godny sposób. Przydział środków będzie się odbywać w całym kraju na spójnych zasadach, w powiązaniu z grecką siatką bezpieczeństwa socjalnego dotyczącą sytuacji nadzwyczajnych, będzie też zależny od wielkości rodzin uchodźców. Przy użyciu tej specjalnej karty uchodźcy będą mogli zaspokoić swoje podstawowe potrzeby przez zakup żywności i leków oraz opłacenie transportu publicznego. Pomoc ta trafi zatem z powrotem do lokalnej gospodarki, zasilając rodzinne sklepy i usługodawców.