Unijni przywódcy na szczycie w Brukseli zatwierdzili w czwartek wieczorem kompromis, co do umowy o wyjściu Brytyjczyków z UE, który przed południem ogłosili Boris Johnson i szef Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker.

Pobrexitowa Irlandia Północna będzie w zgodnie z obecną ugodą wyodrębniona pod względem prawnym z reszty Wielkiej Brytanii, bo kontrole celne i dotyczące standardów towarów będą przeprowadzane nie na granicy międzyirlandzkiej, lecz na Morzu Irlandzkim, czyli w brytyjskich portach przy przeprawie na wyspę irlandzką z głównej izby brytyjskiej. Cała wyspa irlandzka będzie objęta zasadami unijnego rynku wewnętrznego pod względem swobody przepływu ludzi i towarów, czyli Irlandia Płn. będzie w niektórych kwestiach gospodarczych podporządkowana jurysdykcji unijnego Trybunału Sprawiedliwości.

Co jest w nowym porozumieniu brytyjsko-unijnym?

Porozumienie, ma na celu uniknięcie twardej granicy na wyspie Irlandia, a także ochronę gospodarki wyspy jako całości, zachowanie porozumień Wielkopiątkowych oraz zapewniające integralność jednolitego rynku UE, odzwierciedlając specyficzną sytuację wyspy i potrzebę zapewnienia pokoju.

W odniesieniu do kwestii granicznych nowe porozumienie przypomniana wcześniejsze propozycje UE odrzucone wcześniej przez Brytyjczyków, a mianowicie kontrole celne i dotyczące standardów będą przeprowadzane na Morzu Irlandzkim, czyli w portach brytyjskich w drodze do Irlandii, nie zaś w obrębie wyspy Irlandia.

W zakresie regulacji jednolitego rynku, Irlandia Północna pozostanie podporządkowana niektórym jego zasadom w zakresie dóbr, norm sanitarnych dotyczących kontroli weterynaryjnych, zasad dotyczących produktów rolnych, VATu i podatku akcyzowego w odniesieniu do dóbr oraz zasad pomocy publicznej, a tym samym w zakresie tym podlegać będzie jurysdykcji Trybunału Sprawiedliwości UE.

W zakresie regulacji celnych umowy o wystąpieniu usunięto postanowienia o wspólnym terytorium celnym UE-Wielka Brytania, a dzięki kontrolom na Morzu Irlandzkim Irlandia Północna pozostanie w pełni zintegrowana z brytyjskim obszarem celnym przy jednoczesnej ochronie integralności jednolitego rynku i unii celnej UE, a także braku twardej granicy na wyspie Irlandia. Dodatkowo, zgodzono się na nowy mechanizm „zgody”, która będzie dawała członkom północnoirlandzkiego zgromadzenia parlamentarnego głos decydujących w sprawie długoterminowego stosowania prawa UE w Irlandii Północnej.

Rewizji podlega także Deklaracja polityczna dotycząca przyszłych stosunków ekonomicznych UE-Wielka Brytania, w której na żądanie obecnego rządu brytyjskiego mowa jest o modelu opartym na strefie wolnego handlu z zerowymi stawkami taryfowymi i kwotami w handlu pomiędzy UE i Wielką Brytania.

Wynegocjowane zmiany w umowie zostały przyjęte przez Radę Europejską w dniu 17 października, konieczna jest też zgoda Parlamentu Europejskiego. Głosowanie w Izbie Gmin zaplanowano za to na najbliższą sobotę, choć już słychać głosy krytyki ze strony opozycji (Partia Pracy oraz Szkocka Partia Narodowa), a także sił wspierających rząd w Londynie (północnoirlandzka Democratic Unionist Party), akceptacja porozumienia z UE, nie jest więc przesądzona.

Konkluzje Rady Europejskiej w sprawie przyjęcia porozumienia z Wielką Brytanią:https://www.consilium.europa.eu/media/41105/17-10-euco-art50-conclusions-pl.pdf

Skonsolidowana wersja Umowy o wystąpieniu (eng.):https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/consolidated_withdrawal_agreement_17-10-2019_1.pdf