W 20 lat po ustanowieniu obywatelstwa UE, Europejczycy są całkowicie świadomi istnienia swoich praw, ale nie zawsze wiedzą, czego one dotyczą - wynika z najnowszego badania Eurobarometru. ­- Nie można budować Europy bez bezpośredniego wkładu Europejczyków. Chcemy dokonać znaczącej zmiany w polityce europejskiej poprzez oddanie głosu obywatelom –deklaruje wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Viviane Reding.

81 proc. respondentów wie, że obok własnej narodowości ma obywatelstwo UE. Jednak zaledwie 36 proc. uważa się za dobrze poinformowanych na temat tego, z czym wiąże się obywatelstwo Unii.

Europejczycy najlepiej znają prawo do swobodnego przemieszczania się (88 proc.) oraz do składania petycji do instytucji unijnych (89 proc.). Jednocześnie dwie trzecie respondentów (67 proc.) uważa, że swobodny przepływ osób w UE przynosi korzyści gospodarcze ich państwom.

Wyniki zostały opublikowane w dniu wspólnego wysłuchania Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej na temat praw Europejczyków. Dyskusja ta będzie inspiracją dla kolejnego sprawozdania Komisji na temat obywatelstwa UE, którego celem jest usuwanie przeszkód napotykanych przez obywateli UE podczas korzystania z ich praw.

Sprawozdanie, które ma zostać przedstawione 8 maja, w ramach Europejskiego Roku Obywateli 2013, będzie określało szereg inicjatyw mających na celu urzeczywistnienie tych praw. Znajdziemy w nim jednocześnie podsumowanie 25 działań wymienionych w pierwszym sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE z 2010 r. (zob. IP/10/1390 iMEMO/10/525) oraz dowiemy się, które przeszkody dla obywateli UE zostały usunięte w ciągu ostatnich trzech lat.

- Europejczycy przykładają dużą wagę do praw przysługujących im jako obywatelom UE i są ich świadomi jak nigdy dotąd -przekonuje wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa. - Wciąż jednak możemy zrobić więcej, aby pomóc obywatelom w korzystaniu z ich praw i w większym angażowaniu ich w proces decyzyjny Unii Europejskiej. W roku, który został ogłoszony Europejskim Rokiem Obywateli, będę uczestniczyła w dialogach obywatelskich organizowanych w całej Unii. Chcę dowiedzieć się, jakie są obawy obywateli co do ich praw i jakie mają w tym zakresie pomysły. Chcę usłyszeć, jak możemy poprawić aktualną sytuację oraz jak sami obywatele widzą przyszłość Europy. Nie można budować Europy bez bezpośredniego wkładu Europejczyków. Chcemy zatem dokonać znaczącej zmiany w polityce europejskiej poprzez oddanie głosu obywatelom.

Podczas badania Eurobarometru na temat obywatelstwa Unii Europejskiej Europejczycy zostali zapytani o swój status i prawa przysługujące obywatelom UE. Ogólnie respondenci byli świadomi większości praw obywatelskich w UE, m.in. do składania petycji do instytucji unijnych (89 proc.), do swobodnego przemieszczania się (88 proc.), do niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową (82 proc.), do ochrony konsularnej (79 proc.) oraz do uczestnictwa w inicjatywie obywatelskiej (73 proc.).

Ponad jedna trzecia respondentów (36 proc.) uważała, że jest dobrze poinformowana na temat tych praw, co stanowi wzrost o 5 punktów procentowych w stosunku do 2007 r. Zaledwie 24 proc. uznaje jednak, że ma odpowiednią wiedzę na temat tego, co robić, kiedy przysługujące im prawa nie są respektowane.

Jeśli chodzi o prawo do swobodnego przemieszczania się, zdecydowana większość respondentów we wszystkich 27 państwach członkowskich uważa, że wiąże się to z korzyściami gospodarczymi dla ich państw.

Dodatkowe informacje

Dzięki obywatelstwu Unii, które zostało wprowadzone traktatem z Maastricht w 1993 r. i w tym roku obchodzi swoje dwudzieste urodziny, wszystkim obywatelom państw członkowskich – jako obywatelom UE – przysługuje pakiet dodatkowych praw.

Są to m.in. prawo do swobodnego przemieszczania się i życia na terytorium UE, prawo do głosowania i kandydowania w wyborach na szczeblu lokalnym i europejskim w państwie członkowskim zamieszkania, prawo do ochrony konsularnej za granicą, kiedy w danym państwie nie ma przedstawicielstwa państwa obywatela, na takich samych warunkach, jakie stosuje się do obywateli państwa członkowskiego, w którym przebywa, prawo do składania petycji do Parlamentu Europejskiego, składania skarg do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz do zwracania się do instytucji Unii.

Istnieje wiele praw, które wynikają z obywatelstwa europejskiego, z których obywatele nie zawsze zdają sobie sprawę. Europejski Rok Obywateli jest okazją do wyjaśnienia tych praw i zadbania o to, by obywatele byli ich świadomi i nie mieli trudności z korzystaniem z nich (zob. IP/13/2).

Komisja Europejska pracuje nad usunięciem przeszkód, z którymi muszą borykać się obywatele UE w życiu codziennym: w Sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE – 2010 r.  (zob. IP/10/1390 i MEMO/10/525) wyszczególniono 25 konkretnych działań mających na celu umożliwienie obywatelom korzystania z prawa do swobodnego przemieszczania się w UE.

W trakcie Europejskiego Roku Obywateli w 2013 r. Komisja opublikuje drugie sprawozdanie na temat obywatelstwa UE, które będzie zawierało bilans wykonania 25 działań zaproponowanych w 2010 r. oraz wykaz dalszych kluczowych działań na przyszłość dotyczących usunięcia pozostałych przeszkód uniemożliwiających obywatelom UE pełne korzystanie z przysługujących im praw.

Przez cały rok 2013 r. wiceprzewodnicząca Viviane Reding i inni unijni komisarze będą, wspólnie z krajowymi i lokalnymi politykami, prowadzić debaty z obywatelami w całej Europie – chcą ich słuchać i odpowiadać na ich pytania. Wiceprzewodnicząca Viviane Reding przeprowadziła już takie debaty w hiszpańskim Kadyksie, austriackim Grazu i w Berlinie, a komisarz László Andor – w Neapolu.

Na 2013 r. zaplanowano dużo więcej tego rodzaju spotkań w różnych miastach Europy, z udziałem europejskich i lokalnych polityków dyskutujących z obywatelami ze wszystkich środowisk w całej UE. Dyskusje te dotyczą skutków kryzysu gospodarczego, praw obywateli UE oraz przyszłości Europy.

Wszystkie debaty można śledzić na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/european-debate/index_pl.htm.

W ramach przygotowań do Europejskiego Roku Obywateli Komisja przeprowadziła w okresie od 9 maja do 9 września 2012 r. szeroko zakrojoną konsultację społeczną, pytając obywateli UE, jakie problemy napotykają w korzystaniu z praw przysługujących im jako obywatelom UE (zob. IP/12/461).

Spośród obywateli wszystkich krajów UE, którzy wzięli udział w konsultacjach (11 598), najaktywniejsi byli Polacy(ponad 2 tysiące osób wzięło udział w konsultacjach).

Respondenci jasno stwierdzili, że są bardzo przywiązani do swoich unijnych praw – zwłaszcza do swobodnego przemieszczania się i praw politycznych. Chcieliby, aby ziścił się prawdziwie europejski obszar, w którym mogliby żyć, pracować, przemieszczać się, studiować i robić zakupy bez biurokracji i dyskryminacji.

Zauważyli jednak również, że wciąż pozostaje wiele do zrobienia. Zwrócili uwagę na różnorodne problemy, w szczególności na przestrzeganie praw UE na szczeblu lokalnym. Komisja zajmie się tymi kwestiami w następnym sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE, zaplanowanym na 2013 r. Zob. wyniki pod adresem:http://ec.europa.eu/justice/citizen/files/eu-citizen-brochure_en.pdf .

Więcej informacji

Strona internetowa wiceprzewodniczącej Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości:

http://ec.europa.eu/reding

Komisja Europejska – obywatelstwo UE:

http://ec.europa.eu/justice/citizen/index_pl.htm

Eurobarometr – obywatelstwo UE:

http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/flash_arch_374_361_en.htm#365

Europejski Rok Obywateli:

http://europa.eu/citizens-2013/pl/home

Debaty z obywatelami na temat przyszłości Europy:

http://ec.europa.eu/european-debate/index_pl.htm

ZAŁĄCZNIK

1. Coraz więcej obywateli (81%) wie, że są „obywatelami UE”

Zmiany na przestrzeni lat:

2. …jednak tylko 36% obywateli wie, jakie prawa wiążą się z obywatelstwem UE:

3. Prawo do składania skarg do instytucji UE i prawo do swobodnego przemieszczania się najpopularniejszymi prawami przysługującymi obywatelom UE

4. Większość obywateli UE dostrzega korzyści gospodarcze wynikające ze swobodnego przemieszczania się w Unii Europejskiej