Komisja Europejska zaproponowała nowe przepisy, które mają zapewnić państwom członkowskim większą elastyczność w ustalaniu stawek VAT i stworzyć lepsze otoczenie podatkowe, korzystne dla prężnego rozwoju MŚP.

Wnioski legislacyjne, stanowiące ostatni etap prac Komisji nad nowelizacją przepisów dotyczących podatku VAT, służą stworzeniu jednolitego unijnego obszaru VAT w celu wyraźnego zmniejszenia liczby oszustw związanych z VAT w UE, sięgających obecnie 50 mld euro, przy jednoczesnym wspieraniu przedsiębiorstw i zabezpieczeniu dochodów sektora instytucji rządowych i samorządowych.

Wspólne unijne przepisy dotyczące podatku VAT, uzgodnione przez wszystkie państwa członkowskie w 1992 r., są nieaktualne i zbyt restrykcyjne. Umożliwiają one państwom członkowskim stosowanie obniżonych stawek podatku VAT tylko w odniesieniu do kilku wybranych sektorów i produktów. Jednocześnie państwa UE odczuwają presję, by traktować niektóre towary w sposób bardziej korzystny niż inne pod względem opodatkowania VAT. Komisja wypełnia podjęte wcześniej zobowiązanie do przyznania państwom członkowskim większej autonomii w zakresie ustalania stawek tego podatku. Państwa będą teraz miały bardziej wyrównaną sytuację w odniesieniu do stosowania pewnych istniejących już wyjątków, czyli odstępstw dotyczących VAT.

Komisja stara się dziś również rozwiązać problem małych przedsiębiorstw obarczonych nieproporcjonalnymi kosztami przestrzegania przepisów dotyczących VAT. Przedsiębiorcy prowadzący handel transgraniczny ponoszą o 11 proc. wyższe koszty przestrzegania przepisów w porównaniu z tymi prowadzącymi działalność jedynie na rynku krajowym, przy czym najtrudniejszą sytuację pod tym względem mają najmniejsze firmy. Stanowi to rzeczywistą przeszkodę dla wzrostu gospodarczego, ponieważ małe przedsiębiorstwa stanowią 98 proc. przedsiębiorstw w UE. Dlatego proponujemy, aby umożliwić większej liczbie przedsiębiorstw czerpanie korzyści z uproszczonych przepisów dotyczących VAT, które są obecnie dostępne tylko dla najmniejszych przedsiębiorstw. Ogólne koszty przestrzegania tych przepisów zmniejszą się nawet o 18 proc. rocznie.

Wiceprzewodniczący Komisji do spraw euro i dialogu społecznego Valdis Dombrovskis powiedział: Trzy miesiące temu Komisja przedstawiła największą reformę unijnych przepisów dotyczących VAT ostatniego ćwierćwiecza, polegającą na przejściu do docelowego systemu VAT. Teraz nadszedł czas, aby zaproponować lepsze przepisy dotyczące zarówno stawek VAT, jak i małych przedsiębiorstw, które przyniosą korzyści milionom małych firm i konsumentów w UE.

Komisarz do spraw gospodarczych i finansowych, podatków i ceł Pierre Moscovici dodał: Państwa członkowskie znajdują się pod coraz większą presją ze strony różnych branż i grup interesów, aby zmienić stawki VAT na korzyść tego czy innego sektora. Brak pola do manewru w ramach obowiązujących przepisów oznacza jednak, że na pierwszy plan wysuwa się debata nad tym, który produkt lub usługa kwalifikują się do stawki obniżonej, a nie nad koniecznością uzupełnienia dziur w naszych budżetach wynikających z oszustw związanych z VAT. Dzisiejszy wniosek pozwoli zapewnić maksymalną elastyczność przy ustalaniu stawek VAT, pozostawiając nam skupienie się na bardziej palącym problemie oszustw.

Większa elastyczność

Państwa członkowskie mogą obecnie stosować stawkę obniżoną nawet do 5 proc. w odniesieniu do dwóch wyraźnie wyróżnionych kategorii produktów w ich kraju. (w Polsce są to podstawowe produkty żywnościowe (np. chleb, nabiał, przetwory mięsne, produkty zbożowe: mąka, kasze, makaron, soki), książki drukowane oraz wydawane na dyskach, taśmach i innych nośnikach oraz czasopisma specjalistyczne). Niektóre państwa członkowskie stosują również szczególne odstępstwa, pozwalające na kolejne obniżone stawki.

Oprócz stawki podstawowej VAT, wynoszącej 15 proc., państwa członkowskie miałyby teraz możliwość wprowadzenia:

• dwóch odrębnych stawek między 5 a 15 proc.
• jednej stawki ustalonej na poziomie od 0 do 5 proc.
• stawki 0 proc. dla towarów zwolnionych z VAT („stawka zerowa”).

Obecny skomplikowany wykaz towarów i usług, do których można stosować stawki obniżone, zostanie uchylony i zastąpiony nowym wykazem produktów (np. broni, napojów alkoholowych, tytoniu i gier hazardowych), do których zawsze należy stosować stawkę podstawową w wysokości 15 proc. lub więcej.

Aby zabezpieczyć dochody publiczne, państwa członkowskie muszą również zagwarantować, że średnia ważona stawek VAT będzie wynosiła co najmniej 12 proc.
W ramach nowego systemu wszystkie towary, do których obecnie stosuje się stawki inne niż podstawowa, mogą nadal korzystać z takich stawek.

Zmniejszenie kosztów związanych z podatkiem VAT dla MŚP

Zgodnie z obowiązującymi przepisami państwa członkowskie mogą zwolnić sprzedaż małych przedsiębiorstw z podatku VAT, pod warunkiem że ich roczne obroty nie przekraczają rocznie określonej kwoty, która różni się w zależności od kraju. Zwolnienia te są dostępne tylko dla krajowych podmiotów, a rozwijające się MŚP tracą dostęp do środków upraszczających wraz z przekroczeniem obowiązującego progu. Oznacza to brak równych warunków działania dla małych przedsiębiorstw prowadzących handel w UE. Mimo że obecne progi zwolnienia pozostałyby niezmienione, w nowych przepisach przewidziano wprowadzenie:

• progu dochodów w wysokości 2 mln euro, poniżej którego małe przedsiębiorstwa korzystałyby ze środków upraszczających (takich jak uproszczona rejestracja do celów VAT, obowiązki związane z fakturowaniem i prowadzeniem rejestrów), niezależnie od tego, czy byłyby zwolnione z VAT;
• możliwości zwolnienia małych przedsiębiorstw zwolnionych z VAT z obowiązków dotyczących identyfikacji, fakturowania, rachunkowości i deklaracji podatkowych;
• progu obrotów w wysokości 100 000 euro, poniżej którego spółki działające w więcej niż jednym państwie członkowskim mogłyby korzystać ze zwolnienia z VAT.
• Wszystkie wspomniane wnioski legislacyjne zostaną teraz przedłożone Parlamentowi Europejskiemu i Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu do konsultacji oraz Radzie do przyjęcia.

Kontekst

Proponowane środki stanowią działania następcze w odniesieniu do „fundamentów” nowego docelowego jednolitego unijnego obszaru VATzaproponowanych w październiku 2017 r., a także planu działania w sprawie VAT – w kierunku jednolitego unijnego obszaru VAT, przedstawionego w kwietniu 2016 r.
Wspólny podatek od wartości dodanej (VAT) odgrywa na europejskim jednolitym rynku ważną rolę. VAT jest ważnym i stale rosnącym źródłem dochodów w UE – w 2015 r. kwota pobrana z tytułu tego podatku wyniosła ponad bilion euro, co odpowiada 7 proc. unijnego PKB. Jeden z zasobów własnych UE również jest oparty na podatku VAT. Obecny system VAT istnieje od 1993 r. i został pomyślany jako system przejściowy.

Więcej informacji (w jęz. angielskim):

https://ec.europa.eu/taxation_customs/business/vat/action-plan-vat_en

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-186_en.htm