| Edukacja europejska |
 |
 |
 |
Cele i wartości UECele i wartości UE Cele Unii Europejskiej obejmują: • wspieranie pokoju, wartości UE i dobrobytu obywateli UE • zagwarantowanie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w przestrzeni bez granic wewnętrznych • promowanie zrównoważonego rozwoju opartego na trwałym wzroście gospodarczym i stabilności cen, na wysoce konkurencyjnej gospodarce rynkowej umożliwiającej pełne zatrudnienie i postęp społeczny oraz na ochronie środowiska • zwalczanie wykluczenia społecznego i dyskryminacji • wspieranie postępu naukowo-technicznego • zwiększanie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz solidarności między państwami członkowskimi • ochrona bogatej różnorodności kulturowej i językowej • ustanowienie unii gospodarczej i walutowej, której walutą jest euro. Wartości Unii Europejskiej: Wartości UE są wspólne dla społeczeństw państw członkowskich, w których najważniejsze są włączenie społeczne, tolerancja, sprawiedliwość, solidarność i niedyskryminacja. Wartości te są integralną częścią europejskiego stylu życia: • Godność człowieka • Wolność • Demokracja • Równość • Praworządność • Prawa człowieka Te cele i wartości stanowią podstawę UE i są określone w traktacie lizbońskim oraz w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. W 2012 r. UE dostała Pokojową Nagrodę Nobla za działania na rzecz pokoju, pojednania, demokracji i praw człowieka w Europie. Krótka historia integracji eurpejskiejOd unii gospodarczej do unii politycznej UE jest jedyną w swoim rodzaju unią gospodarczą i polityczną między 27 krajami europejskimi, które razem zajmują większą część kontynentu. Zalążek UE powstał po drugiej wojnie światowej. Pierwsze etapy integracji polegały na usprawnieniu współpracy gospodarczej zgodnie z zasadą, że kraje, które prowadzą ze sobą wymianę handlową, odnoszą z niej korzyści, a zatem będą raczej unikać konfliktów. I tak w 1958 r. utworzono Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Na początku ściślejsza współpraca gospodarcza obejmowała sześć krajów: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Od tego czasu przystąpiło kolejnych 22 członków i udało się utworzyć ogromny jednolity rynek (tzw. rynek wewnętrzny), który nieustannie rozwija swój potencjał. 31 stycznia 2020 r. Wielka Brytania wystąpiła z Unii Europejskiej. Wspólnota, która na początku była wyłącznie unią gospodarczą, stopniowo zaczęła obejmować różne obszary polityki: od klimatu, ochrony środowiska i zdrowia po stosunki zewnętrzne i bezpieczeństwo oraz sprawiedliwość i migrację. Odzwierciedleniem postępów w integracji była zmiana nazwy z Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) na Unię Europejską (UE) w 1993 r.
Unia Europejska nie istniałaby w znanej nam dzisiaj formie, gdyby kilku wyjątkowych ludzi nie zainspirowało tego nowatorskiego przedsięwzięcia. Gdyby nie energia i motywacja tych ludzi, nie wiadomo, czy żylibyśmy teraz w stabilnej i wolnej od konfliktów zbrojnych Europie. Wizjonerzy ci pochodzili z różnych krajów, reprezentowali różne środowiska i różne profesje − byli wśród nich zarówno żołnierze, prawnicy, jaki i posłowie − lecz bliskie były im te same ideały: pokój i dobrobyt w zjednoczonej Europie. Byli wśród nich m.in. Robert Schuman i Jean Monnet, twórcy planu pojednania niemiecko-francuskiego, Winston Churchill, Alcide de Gasperii, Konrad Adenauer i wielu innych, o których można przeczytać tutaj 1945–1959 Unię Europejską utworzono po to, aby położyć kres krwawym wojnom, wybuchającym często pomiędzy sąsiadującymi krajami, z których najstraszliwszą była II wojna światowa. Od 1952 r. Europejska Wspólnota Węgla i Stali jednoczy gospodarczo i politycznie państwa Europy, by tym samym zapewnić długotrwały pokój. Plan utworzenia wspólnoty przedstawił 9 maja 1050 roku Rober Schuman, francuski minister spraw zagranicznych. Na pamiątkę tego wydarzenia, 9 maja obchodzimy co roku Dzień Europy. Wspólnotę założyło sześć krajów: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Lata pięćdziesiąte upływają pod znakiem zimnej wojny pomiędzy Wschodem a Zachodem. W 1956 r. na Węgrzech czołgi radzieckie kładą kres protestom przeciwko reżimowi komunistycznemu. Rok 1957 to data utworzenia na podstawie traktatu rzymskiego Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG), innymi słowy „wspólnego rynku”. 1960–1969 Lata 60. XX wieku to dobry okres dla gospodarki, między innymi ze względu na likwidację ceł w handlu pomiędzy państwami członkowskimi. Kraje te postanawiają również wspólnie sprawować kontrolę nad produkcją żywności, tak by nikomu jej nie zabrakło. Wkrótce dzięki takiej polityce pojawiają się nawet nadwyżki żywności. Maj 1968 przechodzi do historii pod znakiem studenckich protestów w Paryżu. Tak zwane „Pokolenie '68” staje się motorem wielu zmian społecznych i obyczajowych. 1970–1979 Dania, Irlandia i Wielka Brytania przystępują do Wspólnot Europejskich 1 stycznia 1973 r. powiększając tym samym liczbę jej członków do dziewięciu. W następstwie krótkiej, lecz brutalnej wojny arabsko-izraelskiej w październiku 1973 r. rozpoczyna się kryzys energetyczny i problemy gospodarcze w Europie. Wraz z obaleniem portugalskiego reżimu Salazara w 1974 r. i – rok później – śmiercią generała Franco w Hiszpanii kresu dobiegają ostatnie prawicowe dyktatury w Europie. Dzięki polityce regionalnej UE ogromne sumy zaczynają napływać do biedniejszych regionów, wspierając tworzenie miejsc pracy i infrastruktury. Parlament Europejski umacnia swój wpływ na sprawy unijne, a w 1979 r. obywatele po raz pierwszy wybierają jego członków w bezpośrednich wyborach. W latach 70. nasila się walka z zanieczyszczeniem środowiska. UE przyjmuje przepisy dotyczące ochrony środowiska, po raz pierwszy wprowadzając pojęcie „zanieczyszczający płaci”. 1980–1989 Po strajkach w stoczni gdańskiej latem 1980 r. związek zawodowy Solidarność i jego przywódca Lech Wałęsa urastają do rangi symbolu w Europie i na świecie. W 1981 r. Grecja staje się 10. państwem członkowskim UE, Hiszpania i Portugalia przystępują do niej pięć lat później. W 1986 r. dochodzi do podpisania Jednolitego aktu europejskiego. Jest to traktat tworzący podstawy dla szeroko zakrojonego sześcioletniego programu, mającego na celu usunięcie przeszkód dla wolnego przepływu handlu w UE, a w konsekwencji utworzenia „jednolitego rynku”. Wraz z upadkiem muru berlińskiego 9 listopada 1989 r. Europa przeżywa prawdziwy wstrząs polityczny. Po raz pierwszy od 28 lat otwierają się granice pomiędzy wschodnią i zachodnią częścią Niemiec, które w październiku 1990 r. ponownie się jednoczą. 1990–1999 Upadek komunizmu w państwach Europy Środkowo-Wschodniej sprzyja zbliżeniu obywateli sąsiadujących ze sobą krajów. W 1993 r. ukończono proces tworzenia jednolitego rynku, w ramach którego obowiązują tzw. cztery swobody, czyli swoboda przepływu towarów, usług, osób i kapitału. W latach 90. wchodzą w życie kolejne dwa traktaty: w 1993 r. wchodzi w życie traktat z Maastricht, a w 1999 r. – Traktat Amsterdamski. Obywatele są zainteresowani kwestiami ochrony środowiska, a także współpracy w zakresie bezpieczeństwa i obrony. W 1995 r. Unii przybywa trzech nowych członków: Austria, Finlandia i Szwecja. Małe miasteczko w Luksemburgu daje nazwę układowi z Schengen, który stopniowo zapewni obywatelom możliwość podróżowania bez kontroli paszportowych na granicach. Dzięki wsparciu UE miliony młodych ludzi podejmują studia za granicą. Telefony komórkowe i internet ułatwiają komunikację coraz większej liczbie osób. 2000–2009 Nowa wspólna waluta zaczyna obowiązywać w wielu krajach. W tym dziesięcioleciu coraz więcej krajów przyjmie euro. Po zamachach terrorystycznych w Nowym Jorku i Waszyngtonie, data 11 września 2001 r. nieodłącznie kojarzy się z „wojną z terroryzmem”. Kraje UE podejmują coraz ściślejszą współpracę w walce z przestępczością. Przystąpienie aż 10 nowych państw (w tym Polski) do UE w 2004 r. uznano za kres podziałów politycznych pomiędzy Wschodem a Zachodem. W 2007 r. do Unii przystępują Bułgaria i Rumunia. We wrześniu 2008 r. w gospodarkę światową uderza kryzys finansowy. Wszystkie kraje UE ratyfikują traktat lizboński, który wchodzi w życie w 2009 r. Zapewnia on UE nowoczesne instytucje i skuteczne metody działania. 2010 – dziś Światowy kryzys gospodarczy silnie uderza w Europę. UE pomaga kilku krajom w trudnej sytuacji i ustanawia tzw. unię bankową, aby zagwarantować, że banki będą bezpieczniejsze i bardziej wiarygodne. W grudniu 2012 r. Unia Europejska otrzymuje Pokojową Nagrodę Nobla. W 2013 r. do UE przystępuje 28. kraj – Chorwacja. Przeciwdziałanie zmianom klimatu jest jednym z priorytetów. Kraje UE postanawiają ograniczać szkodliwe emisje gazów cieplarnianych. W 2014 r. odbywają się wybory do Parlamentu Europejskiego, w wyniku których do parlamentu trafia większa liczba eurosceptyków. Po aneksji Krymu przez Rosję UE ustanawia nową strategię w dziedzinie bezpieczeństwa. Na Bliskim Wschodzie oraz w różnych częściach świata dochodzi do głosu ekstremizm religijny. Prowadzi to do konfliktów i wojen, w wyniku których wiele osób, które zmuszone są uciekać przed niebezpieczeństwem, poszukuje schronienia w Europie. UE nie tylko stoi w obliczu dylematu, jak zadbać o nowych przybyszów, ale również jest celem kilku ataków terrorystycznych. W wyniku referendum z czerwca 2016 roku, w nocy z 31 stycznia na 1 lutego 2020 roku Unię Europejską opuściła Wielka Brytania, która do końca tzw. okresu przejściowego uczestniczy w europejskiej unii celnej oraz jednolitym rynku, jednak bez prawa głosu w instytucjach europejskich. Jednocześnie trwają negocjacje w sprawie przyszłych stosunków UE-Wielka Brytania. Instytucje Unii EuropejskiejPonieważ Unia Europejska to duży organizm z 27 krajami członkowskimi, musi więc istnieć unijna administracja i instytucje podejmujące decyzje w imieniu zarówno obywateli, jak i państw członkowskich. Ponieważ Unia to wspólnota krajów oparta na prawie, to właśnie w traktatach unijnych znajdziemy zapisy ustanawiające poszczególne instytucje, wskazujące ich kompetencje i sposoby podejmowania decyzji w UE. Unia Europejska ma swój własny system prawny, instytucje ustawodawcze i wykonawcze, a także niezawisły sąd i bank centralny. Dla realizacji celów określonych w traktach dysponuje także własnym budżetem. W miarę przyjmowania kolejnych traktatów reformujących działania najpierw Wspólnot Europejskich, a potem Unii Europejskiej, znacznie zmieniły się uprawnienia instytucji Unii oraz jej procedury decyzyjne. Na mocy najpóźniej przyjętego Traktatu z Lizbony, Parlament decyduje na równi z Radą o przyjmowanych przez UE aktach ustawodawczych w różnych dziedzinach polityki UE, a także o całym budżecie UE i o tzw. wieloletnich ramach finansowych, czyli siedmioletnich budżetach, umożliwiających planowanie inwestycji finansowanych z funduszy Unii w dłuższej perspektywie. Parlament Europejski Rola: Wybierany w bezpośrednich wyborach organ ustawodawczy UE, posiadający funkcje nadzorcze i budżetowe Parlament Europejski jest organem ustawodawczym UE. Posłowie wybierani są w wyborach bezpośrednich co 5 lat Ostatnie wybory odbyły się w maju 2019 r. przy czym każdy kraj organizuje wybory według własnych procedur, pod warunkiem, że spełniają one podstawowe wymogi europejskie, tj. są to wybory bezpośrednie, powszechne, wolne, tajne i proporcjonalne. W ostatnich wyborach obywatele UE wybrali 751 posłów, ale wraz z wyjściem Wielkiej Brytanii w UE (31 stycznia/1 lutego 2020), część zwolnionych mandatów brytyjskich przyznano niektórym niedoreprezentowanym krajom (w tym Polsce, która uzyskała jeden mandat i ma ich obecnie 52), a część zarezerwowano dla przyszłych rozszerzeń UE. Czym zajmuje się Parlament Europejski? Parlament Europejski pełni trzy podstawowe funkcje: Funkcja ustawodawcza Funkcja nadzorcza Funkcja budżetowa Skład Posłowie zasiadają w PE nie według kraju pochodzenia, lecz według przynależności politycznej. Przewodniczący reprezentuje Parlament w relacjach z pozostałymi instytucjami UE, jak również w stosunkach ze światem zewnętrznym. Przewodniczący ma ostatnie słowo w sprawie budżetu. W jaki sposób działa PE? Prace Parlamentu przebiegają w dwóch etapach: • Komisje parlamentarne – przygotowanie aktów prawnych Istnieje 20 komisji parlamentarnych oraz dwie podkomisje, które specjalizują się w konkretnych obszarach działalności UE. Komisje analizują wnioski ustawodawcze; posłowie i grupy polityczne mogą wprowadzać do nich poprawki lub zadecydować o odrzuceniu danego projektu ustawodawczego. Kwestie te są również omawiane w ramach grup politycznych. • Sesje plenarne – uchwalanie prawa Podczas sesji plenarnych wszyscy posłowie zbierają się w sali obrad i głosują w sprawie proponowanych przepisów i poprawek. Zwykle odbywają się one w Strasburgu (cztery dni w miesiącu). Czasami w Brukseli odbywają się dodatkowe sesje. Rada Europejska Rola: Wyznacza ogólny kierunek polityki oraz priorytety Unii Europejskiej. Rada Europejska gromadzi przywódców politycznych UE, którzy określają kierunki polityki UE. Rada Europejska stanowi najwyższy szczebel współpracy politycznej między państwami UE. Rada jest jedną z siedmiu oficjalnych instytucji UE. Jej posiedzenia odbywają się zazwyczaj raz na kwartał w formie spotkań na szczycie, w których biorą udział przywódcy państw UE i którym przewodniczy przewodniczący Rady. Czym zajmuje się Rada Europejska? • Określa ogólny kierunek i priorytety polityki UE, nie jest jednak uprawniona do przyjmowania aktów prawnych. W każdej chwili Rada Europejska może: Skład W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw i rządów wszystkich krajów UE, przewodniczący Rady Europejskiej i przewodniczący Komisji Europejskiej. Posiedzenia Rady zwołuje przewodniczący, który również im przewodniczy i który wybierany jest przez Radę Europejską na okres dwóch i pół roku (kadencja może zostać jednokrotnie odnowiona). Przewodniczący Rady Europejskiej reprezentuje ponadto Unię na zewnątrz. Jak działa Rada Europejska? Zazwyczaj posiedzenia Rady odbywają się cztery razy w roku, jednak w razie potrzeby przewodniczący może zwołać posiedzenia dodatkowe. Większość decyzji Rada Europejska podejmuje w drodze konsensusu. W niektórych przypadkach decyzje przyjmowane są jednogłośnie lub większością kwalifikowaną. Tylko szefowie państw lub rządów mają prawo głosu. Jakkolwiek formalnie Rada Europejska nie wydaje aktów prawnych, to jednak najwyższa ranga jej członków sprawia, że jej decyzje stanowią podstawę do opracowania projektów wiążących aktów prawnych przez Komisję Europejską i ich uchwalanie przez Radę Unii Europejskiej i Parlament Europejski. Rada Unii Europejskiej Rola: Reprezentuje głos rządów krajów UE, przyjmuje akty prawne UE i koordynuje politykę UE W ramach Rady UE ministrowie ze wszystkich krajów UE spotykają się, aby omawiać, zmieniać i przyjmować akty prawne oraz koordynować politykę. Ministrowie są upoważnieni do podejmowania zobowiązań w imieniu swoich rządów w odniesieniu do działań uzgodnionych na posiedzeniach. Wraz z Parlamentem Europejskim Rada jest głównym organem decyzyjnym UE. Nie należy jej mylić z: Czym zajmuje się Rada UE? • Wraz z Parlamentem Europejskim negocjuje i uchwala akty prawne UE w oparciu o wnioski ustawodawcze przedstawione przez Komisję Europejską. Skład: Rada UE nie ma stałych członków. Posiedzenia Rady UE odbywają się w dziesięciu rożnych konfiguracjach w zależności od obszaru polityki, który będzie omawiany. W zależności od konfiguracji poszczególne kraje wysyłają ministra odpowiedzialnego za dany obszar polityki. Na przykład w posiedzeniu Rady dotyczącym spraw gospodarczych i finansowych („Rada Ecofin”) uczestniczą ministrowie finansów wszystkich krajów UE. Kto przewodniczy posiedzeniom? Rada do Spraw Zagranicznych ma stałego przewodniczącego – jest nim Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, który jest także jednym z wiceprzewodniczących Komisji Europejskiej. Wszystkim innym posiedzeniom Rady przewodniczy odpowiedni minister kraju, który wówczas sprawuje rotacyjną prezydencję w Unii Europejskiej. Na przykład posiedzeniom Rady ds. Środowiska w czasie prezydencji estońskiej będzie przewodniczył estoński minister środowiska. Rada do Spraw Ogólnych, przy wsparciu Komitetu Stałych Przedstawicieli, zapewnia ogólną spójność prac różnych składów. Komitet ten złożony jest ze Stałych Przedstawicieli krajów UE, którzy de facto są ambasadorami swoich krajów przy UE. Ciekawym rozwiązaniem w pracach Rady jest tzw. prezydencja, tzn. rotacyjne przewodnictwo, które co sześć miesięcy obejmuje inne państwo członkowskie. Prezydencja ma dwa główne zadania: 1) planowanie, przygotowanie i przewodniczenie posiedzeniom Rady w jej poszczególnych składach (z wyjątkiem Rady ds. Zagranicznych, której przewodniczy Wysoki Przedstawiciel ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa) oraz wszystkich organów Rady niższego szczebla. Prezydencja ma za zadanie organizację pracy, nadzorowanie prawidłowości obrad i przestrzegania regulaminu Rady; 2) reprezentowanie Rady w stosunkach z innymi instytucjami Unii, zwłaszcza z Komisją Europejską i Parlamentem (tu rola prezydencji to wypracowywanie porozumienia co do treści aktów ustawodawczych podczas trójstronnych rozmów, nieformalnych negocjacji czy posiedzeń komitetu pojednawczego w ostatniej fazie uchwalania aktów prawnych UE). Realizując swoje obowiązki prezydencja pracuje w ścisłej koordynacji z przewodniczącym Rady Europejskiej oraz Wysokim Przedstawicielem Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Każde państwo sprawujące prezydencję przyjmuje swoje priorytety, a więc obszary, w których szczególnie chciałoby osiągnąć postęp w ramach Unii, ale jednocześnie zobowiązane jest do współpracy z krajami sprawującym prezydencję przed i po, aby osiągnąć spójność działań Unii w dłuższej perspektywie czasowej. Kolejność prezydencji do roku 2020 włącznie przedstawia się następująco: 2018 - Bułgaria i Austria, 2019: Rumunia i Finlandia, 2020: Chorwacja i Niemcy. Jak działa Rada UE? • Wszystkie dyskusje i głosowania są jawne. o 55 proc. krajów (przy aktualnej liczbie 27 państw członkowskich jest to 15 krajów) Zablokować decyzję mogą co najmniej cztery kraje (reprezentujące co najmniej 35 proc. ogółu ludności UE). • Wyjątek – W przypadku tematów newralgicznych, takich jak te związane np. z polityką zagraniczną lub podatkami, wymagana jest decyzja jednogłośna (wszystkich krajów). Komisja Europejska Rola: Wspiera ogólne interesy UE, przedkładając wnioski ustawodawcze, egzekwując prawo oraz realizując politykę i wykonując budżet UE. Komisja jest politycznie niezależnym organem wykonawczym UE. Jako jedyna jest odpowiedzialna za opracowywanie wniosków dotyczących nowych aktów prawa unijnego. Ponadto wdraża decyzje Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Czym zajmuje się Komisja? Przedkładanie nowych wniosków ustawodawczych. Komisja jest jedyną instytucją UE, która przedkłada projekty aktów prawnych Parlamentowi Europejskiemu i Radzie i która: • chroni interesy UE i jej obywateli w kwestiach, którymi nie można zająć się skutecznie na szczeblu krajowym Zarządzanie polityką UE i przydział środków finansowych Egzekwowanie prawa europejskiego Reprezentowanie UE na arenie międzynarodowej Skład Polityczne stery Komisji trzyma 27 komisarzy, po jednym z każdego państwa UE. Przewodniczący Komisji decyduje o przydziale tek (obszarów polityki) poszczególnym komisarzom. W skład kolegium komisarzy wchodzą: przewodniczący Komisji, ośmiu wiceprzewodniczących – w tym trzech wiceprzewodniczących wykonawczych i wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – oraz 18 komisarzy odpowiedzialnych za poszczególne dziedziny polityki. Bieżącą działalnością Komisji zajmują się pracownicy Komisji (prawnicy, ekonomiści itp.). Przydzieleni oni są do tzw. dyrekcji generalnych, z których każda odpowiada za konkretny obszar polityki. Mianowanie przewodniczącego KE Wybór komisarzy Każdy kandydat na komisarza występuje w Parlamencie Europejskim, gdzie przedstawia swoje poglądy i odpowiada na pytania europosłów. Następnie Parlament decyduje w głosowaniu, czy poprze skład nowej Komisji, który ostatecznie musi zostać zatwierdzony większością kwalifikowaną przez Radę Europejską. Kadencja obecnej Komisji trwa do 31 października 2024 r. Jak działa KE? Planowanie strategiczne Przewodniczący Komisji określa kierunek polityki Komisji, w oparciu o który komisarze podejmują decyzje w sprawie strategicznych celów i opracowują roczny program prac. Wspólne podejmowanie decyzji Decyzje podejmowane są wspólnie. Wszyscy komisarze są równi w procesie podejmowania decyzji, czyli decyzje są omawiane wspólnie i wszyscy członkowie Komisji są za nie zbiorowo odpowiedzialni. Nie mają oni indywidualnych uprawnień decyzyjnych, z wyjątkiem szczególnych sytuacji, gdy otrzymają na to specjalne zezwolenie. Wiceprzewodniczący Komisji działają w imieniu przewodniczącego i koordynują prace w obszarze, za który są odpowiedzialni, wraz z kilkoma innymi komisarzami. Priorytetowe projekty mają zapewnić, że komisarze ściśle ze sobą współpracują w elastyczny sposób. Komisarze wpierają wiceprzewodniczących w przedkładaniu inicjatyw kolegium. Z zasady decyzje są podejmowane w drodze konsensusu, lecz czasami mogą zostać poddane pod głosowanie. W takim przypadku stosowana jest zwykła większość głosów, a każdy z komisarzy ma jeden głos. Następnie inicjatywa taka, zazwyczaj w formie projektu wniosku ustawodawczego, przekazywana jest odpowiedniej dyrekcji generalnej (na której czele stoi dyrektor generalny podlegający danemu komisarzowi). Na kolejnym etapie wniosek ten ponownie trafia do komisarzy, którzy przyjmują go podczas swojego cotygodniowego posiedzenia, po czym jest przesyłany do Rady i Parlamentu. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Funkcja: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zapewnia jednolitą wykładnię prawa UE we wszystkich krajach UE oraz jego przestrzeganie przez kraje i instytucje UE. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dokonuje wykładni prawa unijnego, aby zapewnić jego stosowanie w taki sam sposób we wszystkich państwach członkowskich. Rozstrzyga też spory prawne między rządami krajów Unii a jej instytucjami, a także między krajami członkowskimi, W określonych sytuacjach do Trybunału mogą również wnosić sprawy osoby fizyczne, przedsiębiorstwa lub organizacje, które uważają, że ich prawa zostały naruszone przez instytucje UE. Czym zajmuje się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej? Trybunał Sprawiedliwości orzeka we wnoszonych do niego sprawach. Najbardziej powszechne są następujące rodzaje spraw: • wykładnia prawa (orzeczenia w trybie prejudycjalnym) – sądy krajów UE są zobowiązanie do zapewniania właściwego stosowania prawa UE. Istnieje jednak ryzyko odmiennej interpretacji prawa UE przez sądy w różnych krajach. Jeżeli sąd krajowy ma jakiekolwiek wątpliwości co do wykładni lub ważności danego aktu prawnego UE, może zwrócić się o wyjaśnienie do Trybunału Sprawiedliwości. Ten sam mechanizm można zastosować do ustalenia, czy krajowe przepisy lub praktyka są zgodne z prawem UE. Skład Trybunał Sprawiedliwości obejmuje dwa organy sądowe: • Trybunał Sprawiedliwości, który zajmuje się przekazywanymi przez sądy krajowe wnioskami o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, niektórymi skargami o stwierdzenie nieważności i odwołaniami. • Sąd, który orzeka w sprawach o stwierdzenie nieważności przedłożonych przez osoby fizyczne i przedsiębiorstwa oraz, w niektórych przypadkach, przez rządy krajów UE. W praktyce oznacza to, że Sąd orzeka przede wszystkim w sprawach dotyczących prawa konkurencji, pomocy państwa, handlu, rolnictwa i znaków towarowych. Sędziowie i rzecznicy generalni są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy krajów UE na odnawialną sześcioletnią kadencję. W każdym z organów sądowych sędziowie wybierają spośród siebie prezesa na odnawialny okres trzech lat. Jak działa Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej? Do każdej sprawy wnoszonej do Trybunału Sprawiedliwości przydzielany jest sędzia („judge-rapporteur”) i rzecznik generalny. Postępowanie w sprawie wniesionej do Trybunału składa się z dwóch etapów: • Procedura pisemna • Procedura ustna – posiedzenie jawne • Rozprawy w Sądzie toczą się według podobnej procedury, z tym wyjątkiem, że większość spraw rozpatrywana jest przez trzech sędziów i nie uczestniczy w nich rzecznik generalny. Europejski Trybunał Obrachunkowy Rola: Odpowiada za kontrolowanie prawidłowego gromadzenia i wykorzystywania funduszy UE oraz pomaga w doskonaleniu zarządzania finansami UE. Jako unijny niezależny zewnętrzny kontroler Trybunał Obrachunkowy dba o interesy podatników w UE. Trybunał Obrachunkowy nie posiada uprawnień w zakresie egzekwowania prawa, ale działa na rzecz usprawnienia zarządzania budżetem UE przez Komisję Europejską i przedstawia sprawozdania na temat finansów UE. Czym zajmuje się Trybunał Obrachunkowy? • Przeprowadza kontrolę dochodów i wydatków UE, aby zweryfikować, czy fundusze UE zostały w odpowiedni sposób uzyskane, wydane, gospodarnie wykorzystane i rozliczone. Trybunał publikuje również opinie w sprawie projektów aktów prawnych mających wpływ na zarządzanie finansami UE, jak również stanowiska, przeglądy i publikacje ad hoc w sprawach związanych z finansami publicznymi. Aby skutecznie wypełniać swoje zadania, Trybunał Obrachunkowy musi zachowywać niezależność od instytucji i organów, które kontroluje. W tym celu ma prawo do swobodnego decydowania w następujących kwestiach: Kontrola przeprowadzana przez Trybunał skupia się głównie na Komisji Europejskiej, która jest głównym organem odpowiedzialnym za wykonanie budżetu UE. Ale współpracuje on również ściśle z organami krajowymi, gdyż większość funduszy UE (około 80 proc.) zarządzanych jest przez Komisję wspólnie z tymi organami. Skład Jak działa Trybunał Obrachunkowy? Przeprowadza on trzy rodzaje kontroli: Trybunał podzielony jest na grupy kontroli, tzw. izby. Przygotowują one projekty sprawozdań i opinii, które następnie są formalnie przyjmowane przez członków Trybunału. Instytucje konsultacyjne Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny: zrzesza przedstawicieli pracodawców i pracowników, partnerów społecznych i organizacji pozarządowych, pełni rolę konsultacyjną wobec głównych organów UE (w niektórych dziedzinach polityki konsultacje są obowiązkowe). Europejski Komitet Regionów: zrzesza przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych w UE, pełni rolę konsultacyjną wobec głównych organów UE (w niektórych dziedzinach polityki konsultacje są obowiązkowe). Instytucje finansowe Więcej o instytucjach europejskich tutaj Symbole Unii EuropejskiejSymbole Unii Europejskiej Najbardziej znany znak rozpoznawczy UE to okrąg złożony ze złotych gwiazd na błękitnym tle. Flaga europejska jest symbolem nie tylko Unii Europejskiej, ale również jedności i tożsamości Europy w szerszym znaczeniu. Na fladze przedstawiony jest okrąg złożony z dwunastu złotych gwiazd na błękitnym tle. Gwiazdy symbolizują jedność, solidarność i harmonię między narodami Europy. Krąg gwiazd jest symbolem jedności, a ich liczba nie zależy od liczby państw członkowskich. Historia flagi sięga roku 1955, kiedy to Rada Europy – organizacja międzynarodowa stojąca na straży praw człowieka oraz promująca kulturę europejską – przyjęła obecny projekt. W kolejnych latach Rada Europy zachęcała powstające instytucje europejskie do używania tej samej flagi. W 1983 r. Parlament Europejski zadecydował, że flaga Rady Europy będzie również oficjalną flagą Unii Europejskiej (wówczas nazywanej Wspólnotami Europejskimi). W 1985 r. przywódcy państw UE opowiedzieli się za jej zatwierdzeniem. Instytucje i organy UE posługują się oprócz flagi europejskiej także własnymi logotypami. Więcej: tutaj Hymn UE to fragment IX Symfonii skomponowanej przez Ludwiga van Beethovena w 1823 do tekstu poematu Fryderyka Schillera „Oda do radości” z 1785 r. Hymn europejski jest wizytówką nie tylko Unii Europejskiej, ale również Europy w szerszym znaczeniu. Poemat „Oda do radości” Fryderyka Schillera wyraża idealistyczną wizję braterstwa całej rasy ludzkiej – wizję, którą podzielał Beethoven. W 1972 r. Rada Europy postanowiła, że fragment IX symfonii Beethovena zatytułowany „Oda do radości” zostanie jej hymnem. W 1985 r. szefowie państw i rządów UE zadecydowali, że melodia ta będzie oficjalnym hymnem Unii Europejskiej. Melodia – ponieważ utwór ten nie ma słów. Hymn wyraża europejskie ideały wolności, pokoju i solidarności w uniwersalnym języku, jakim jest muzyka. Celem hymnu europejskiego nie jest zastąpienie hymnów narodowych poszczególnych państw członkowskich UE, lecz uczczenie wspólnych wartości. Hymn jest odtwarzany podczas oficjalnych uroczystości z udziałem przedstawicieli Unii Europejskiej i przy okazji różnego rodzaju wydarzeń o charakterze europejskim. Posłuchaj hymnu europejskiego – róże wersje znajdziesz tutaj Dzień Europy (9 maja) jest dniem, w którym co roku świętujemy pokój i jedność w Europie. 9 maja przypada rocznica podpisania historycznej Deklaracji Schumana. W swoim przemówieniu wygłoszonym w Paryżu w 1950 r. Robert Schuman (ówczesny francuski minister spraw zagranicznych) zaproponował nową formę współpracy politycznej w Europie, która uniemożliwiłaby wybuch nowej wojny. Jego pomysł polegał na utworzeniu ponadnarodowej instytucji europejskiej sprawującej zarząd nad całą produkcją węgla i stali. Traktat powołujący do życia tę instytucję podpisano już w rok później. Plan Schumana uważa się za zalążek tego, czym dzisiaj jest Unia Europejska. Motto UE Kraje członkowskie Unii EuropejskiejObecnie Unia liczy 27 państw członkowskich. Wielka Brytania wystąpiła z Unii Europejskiej w dniu 31 stycznia 2020 r. Państwa członkowskie UE (w kolejności alfabetycznej) 1. Austria Więcej aktualnych informacji o krajach człnkowskich tutaj Członkowie strefy EURO Euro (€) jest oficjalną walutą w 19 spośród 27 państw członkowskich UE. Państwa, które przyjęły euro jako swoją walutę, wspólnie tworzą tzw. strefę euro. W których krajach walutą jest euro? Członkowie strefy Schengen Utworzenie strefy Schengen jest jednym z największych osiągnięć UE. Jest to obszar, na którym zniesiono granice wewnętrzne oraz kontrole graniczne i w obrębie którego obywatele, w tym również krajów spoza UE, biznesmeni i turyści mogą swobodnie podróżować. Od 1985 r. obszar ten stopniowo rozszerzał się i obejmuje obecnie prawie wszystkie państwa członkowskie UE oraz kilka krajów powiązanych, nienależących do UE. Kraje należące do strefy Schengen zniosły granice wewnętrzne, ale równocześnie wzmocniły kontrole na wspólnej granicy zewnętrznej, zgodnie z przepisami dotyczącymi tej strefy i mającymi na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom mieszkającym w strefie Schengen lub podróżującym w jej obrębie. Kraje strefy Schengen Austria Luksemburg UE w liczbachPowierzchnia i ludność Powierzchnia Unii Europejskiej wynosi ponad 4 mln km², a liczba jej mieszkańców – 446 mln. UE zajmuje trzecie miejsce na świecie pod względem liczby ludności (po Chinach i Indiach). Pod względem powierzchni największym krajem w UE jest Francja, najmniejszym – Malta. Pod względem ludności największym krajem są Niemcy, a najmniejszym także Malta. Dzięki ustanowieniu jednolitego rynku, który obejmuje 27 krajów oraz niektóre kraje spoza UE, Unia Europejska stała się wielką potęgą handlową w skali światowej. Handel Wraz ze Stanami Zjednoczonymi i Chinami UE jest jedną z trzech największych światowych potęg handlowych. W 2016 r. kraje UE zajmowały drugie miejsce pod względem udziału w światowym eksporcie i imporcie towarów. W UE obowiązują 24 języki urzędowe. Są to: bułgarski Obywatelstwo europejskieObywatelstwo UE Wszyscy obywatele państw członkowskich UE automatycznie są też obywatelami UE. Z obywatelstwa UE wynikają ważne dodatkowe prawa i obowiązki. Obywatelstwo europejskie nie zastępuje obywatelstwa kraju czlonkowskiego, ale jest jego uzupełnieniem i rozszerzeniem przywilejów wynikających z przynależności do europejskiej wspólnoty narodów. Prawa wynikające z obywatelstwa UE: prawa te zostały wymienione w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Artykuł 18) oraz w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (rozdział V). Zmiana miejsca pobytu w UE Każdy może osiedlić się w dowolnym kraju UE, jeżeli spełnia określone warunki, które zależą na przykład od tego, czy pracuje bądź studiuje. Udział w życiu politycznym UE Petycje i skargi Skargi dotyczące niewłaściwego administrowania w instytucjach i organach UE można wnosić do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Ochrona konsularna Inicjatywa obywatelska – propozycja nowych przepisów Aktywne uczestnictwo w życiu demokratycznym UE
Szkolne Kluby EuropejskieW ramach działalności naszego Punktu Informacji Europejskiej Europe Direct współpracujemy także ze szkołami i Szkolnymi Klubami Europejskimi. Na terenie Unii Europejskiej istnieją nieformalne kluby skupiające młodzież i dorosłych zainteresowanych integracją europejską. Oprócz organizacji pozarządowych to SKE są często jedynymi ośrodkami działalności proeuropejskiej w środowiskach lokalnych. Polska Fundacja im. Roberta Schumana utrzymuje kontakt z około 300 klubami w 11-nastu państwach europejskich. Kluby Europejskie odgrywają ogromną rolę w zakresie informowania środowisk lokalnych o skutkach integracji europejskiej. Tysiące osób organizuje spontanicznie liczne spotkania, konkursy, wystawy, dni europejskie itp. Działalność Klubów będzie niezwykle cenna także w przyszłości – idea integracji europejskiej powinna być cały czas rozpowszechniana wśród obywateli, a młodzieży należy stworzyć możliwość zdobycia wiedzy i instrumentów pozwalających wykorzystać członkostwo w Unii Europejskiej. SKE są doskonałym miejscem gdzie można realizować powyższe cele, poznawać mechanizmy funkcjonowania demokracji i społeczeństwa obywatelskiego oraz miło spędzać wolny czas. Przykłady projektów skierowanych do Klubów Europejskich i szkół realizowanych przez Fundację Schumana: • Wizyty wolontariuszy i pracowników Fundacji w Klubach, Więcej o szkolnych klubach europejskich: http://schuman.pl/dzialania/kluby-europejskie/#manualSKE Fundusze europejskieFundusze Unii Europejskiej Unia Europejska to wspólnota krajów znajdujących się na różnych poziomach rozwoju i mierzących się z wieloma różnymi wyzwaniami. Wiele z tych wyzwań jest wspólne dla wszystkich państw Unii. Dzięki Funduszom Europejskim wzmacniana jest konkurencyjność gospodarek państw członkowskich, podejmowana jest walka z bezrobociem, a także realizowane są działania, które pomagają w rozwoju uboższych regionów. Unia Europejska, jako organizacja międzynarodowa, dysponuje własnym budżetem, z którego finansowane są działania mające na celu rozwiązywanie wspólnych problemów. Dzięki jednemu budżetowi sprostanie wyzwaniom jest tańsze i skuteczniejsze niż gdyby każde państwo członkowskie miało stawiać im czoła samemu. W ten sposób od ponad 40 lat Unia realizuje aktywną politykę rozwoju regionalnego, zwaną też polityką spójności lub polityką strukturalną. Jej głównym celem jest zmniejszenie różnic w rozwoju krajów i regionów, co zwiększa konkurencyjność krajów członkowskich i samej Unii na globalnym rynku. To, na co Unia Europejska przeznacza fundusze, jest ściśle powiązane ze strategią jej rozwoju. Szczegółowy plan wydawania unijnych funduszy, zwany Wieloletnimi Ramami Finansowymi, określany jest co siedem lat. Skąd pochodzą pieniądze? Struktura Funduszy Europejskich Unia Europejska wydaje pieniądze za pośrednictwem różnych funduszy, programów i instrumentów finansowych z przenaczeniem na reformy i rozwój różnych dziedzin gospodarki i życia społecznego w UE. Fundusze Europejskie w Polsce Polska jest beneficjentem już czwartej perspektywy Funduszy Europejskich. Korzystaliśmy już z budżetów UE na lata: 2000-2006 (wstępując do UE w 2004 r.), 2007-2013 oraz na lata 2014-2020. W nowym rozdaniu funduszy unijnych (lata 2021-2027) na politykę spójności UE mamy do dyspozycji ponad 76 mld euro. Pochodzą one z następujących funduszy unijnych: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Oto obszary współfinansowane ze środków UE, które realizujemy w Polsce w latach 2021-2027: Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko: inwestujemy w bezpieczeństwo energetyczne Polski, rozwój odnawialnych źródeł energii, ochronę środowiska, bezpieczny i ekologiczny transport. Pieniądze przeznaczamy także na rozwój ochrony zdrowia, a także rozwój kultury i ochronę dziedzictwa kulturowego; budżet: 113,4 mld zł. Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki: inwestujemy w projekty badawczo-rozwojowe, innowacyjne i zwiększające konkurencyjność naszej gospodarki. Z programu korzystają głównie przedsiębiorcy oraz sektor nauki; budżet: 37,1 mld zł. Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego: dzięki pieniądzom z programu poprawiamy sytuację osób na zmieniającym się rynku pracy, dbamy o rozwój edukacji i usług zdrowotnych. Wspieramy rodziców w opiece nad dziećmi i osoby ze szczególnymi potrzebami; budżet: 18,8 mld zł. Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy: program przyśpiesza podróż w cyfrową przyszłość. Zwiększamy dostęp do ultraszybkiego Internetu szerokopasmowego i rozwijamy e-usługi. Wzmacniamy cyberbezpieczeństwo oraz podnosimy kompetencje cyfrowe społeczeństwa; budżet: 9,2 mld zł. Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej: dodatkowym wsparciem obejmujemy Polskę Wschodnią. Z programu korzysta 5 województw: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie oraz część mazowieckiego. Program ułatwia rozwój biznesu, transportu, obejmuje też inwestycje w sieci energetyczne, ochronę środowiska i turystykę; budżet: 12,3 mld zł. Fundusze Europejskie na Pomoc Żywnościową: pieniądze przeznaczamy na wsparcie najuboższych i najbardziej potrzebujących; budżet: 2,4 mld zł. Fundusze Europejskie dla Rybactwa: wspieramy wspólną politykę rybołówstwa, unijną politykę morską, zrównoważone rybołówstwo i ochronę żywych zasobów morza. Inwestujemy w bezpieczeństwo żywnościowe i rozwój zrównoważonej niebieskiej gospodarki. Dbamy o bezpieczeństwo oraz czystość mórz i oceanów. Poprawiamy skuteczność międzynarodowego zarządzania oceanami; budżet: 2,3 mld zł. Fundusze Europejskie na Migracje, Granice i Bezpieczeństwo: w skład wchodzą 3 progamy: Fundusz Azylu, Migracji i Integracji (FAMI), Instrument Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej w ramach Funduszu Zintegrowanego Zarządzania Granicami (IZGW) oraz Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego (FBW). Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich: realizujemy działania wzmacniające potencjał beneficjentów Funduszy Europejskich oraz przedsięwzięcia koordynacyjne, np. w obszarze Funduszy Europejskich; budżet: 2,5 mld zł. 16 programów regionalnych: każde województwo posiada własny program finansujący inwestycje na jego terenie. Dzięki nim regiony będą wspierać przedsiębiorczość, dostęp do edukacji, ochrony zdrowia czy kultury. Dbają one o infrastrukturę społeczną i środowisko. Fundusze wspierają także technologie cyfrowe, energetykę oraz transport; budżet: 155,4 mld zł. Programy Interreg (Europejskiej Współpracy Terytorialnej): programy mają charakter międzynarodowy i wspierają wymianę kulturową, współpracę naukową, biznesową i samorządową ponad granicami państw; budżet: 2,2 mld zł. Jak będziemy wykorzystywać te pieniądze? Odpowiedź na to pytanie zawarta jest w Umowie Partnerstwa na lata 2021-2027, czyli najważniejszym dokumencie, który pokazuje, jak chcemy zainwestować fundusze unijne. *Przeliczenie wszystkich podanych kwot z euro na zł wg kursu 4,6585 Oprócz środków z wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027, Polska otrzyma także środki z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności, będącego polską częścią programu Next Generation EU, ustanowionego w celu wzmocnienia gospodarki UE po pandemii. Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) to program, który składa się z 56 inwestycji i 55 reform. Wzmocni polską gospodarkę oraz sprawi, że będzie ona łatwiej znosić wszelkie kryzysy. Otrzymamy 59,8 mld euro (268 mld złotych), w tym 25,27 mld euro (113,28 mld zł) w postaci dotacji i 34,54 mld euro (154,81 mld zł) w formie preferencyjnych pożyczek. Zgodnie z celami UE, znaczną część budżetu KPO przeznaczymy na cele klimatyczne (46,6%) oraz na transformację cyfrową (21,36%). Źródło: www.funduszeeuropejskie.gov.pl Ofera ED Piotrków TrybunalskiZainteresowane podmioty (gminy, szkoły, biblioteki, organizacje pozarządowe) serdecznie zapraszamy do skorzystania z naszych bezpłatnych usług informacyjnych i edukacyjnych: spotkań, seminariów, lekcji europejskich. Chętnie przyjedziemy do Państwa po wczesniejszym uzgodnieniu terminu i tematyki. Informujemy:
Organizujemy:
Wspieramy:
Oferujemy:
Swoim działaniem obejmujemy powiaty: piotrkowski, bełchatowski, tomaszowski, opoczyński, radomszczański, pajęczański, wieluński oraz Miasto Piotrków Trybunalski. Usługi Europe Direct Piotrków Trybunalski są bezpłatne! |
